Η συζήτηση για την ανάγκη δημιουργίας ενός ευρωπαϊκού στρατού, πάει κάτι περισσότερο από δύο δεκαετίες πίσω. Η αποτυχία παρέμβασης στα γεγονότα της Γιουγκοσλαβίας και τα όσα δραματικά ακολούθησαν, σόκαραν την Ευρώπη και άνοιξαν τη συζήτηση για μια ενιαία δομή, που θα δρα με τα διακριτικά της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Λίγο πριν την 11η Σεπτεμβρίου, Σιράκ και Μπλερ είχαν από κοινού προωθήσει την ιδέα μιας κοινής ευρωπαϊκής δύναμης 50,000 στρατιωτών, αλλά το σχέδιο δεν προχώρησε. Έκτοτε η ανάγκη ατόνησε και η οικονομική κρίση έθεσε άλλες προτεραιότητες, μέχρι που η χαώδης αποχώρηση των αμερικανικών δυνάμεων από το Αφγανιστάν και η νέα αμυντική συμφωνία στον Ειρηνικό (AUKUS), φαίνεται πως χτύπησε καμπανάκια στις Βρυξέλλες.
Ήδη, με πιέσεις κυρίως της Γαλλίας αποφασίστηκε να δρομολογηθεί ο οδικός χάρτης ‘Στρατηγική Πυξίδα’ της ΕΕ, θέτοντας τη βάση για βαθύτερη συνεργασία των κρατών μελών στον τομέα της Άμυνας. Στο πλαίσιο της Γαλλικής Προεδρίας προγραμματίζεται η διεξαγωγή της Ευρωπαϊκής Διάσκεψης για την Άμυνα τον προσεχή Φεβρουάριο, προκειμένου να επικυρωθεί εν πολλοίς το περιεχόμενο της Έκθεσης, την οποία αναμένεται να υιοθετήσουν οι 27 ηγέτες των χωρών μελών, το Μάρτιο.
Σύμφωνα με το προσχέδιο που αναμένεται να παρουσιάσει ο αρμόδιος Επίτροπος Εξωτερικών Υποθέσεων στους 27 Υπουργούς την προσεχή Δευτέρα (15/11), η ΕΕ δεσμεύεται για τη δημιουργία μιας δύναμης επέμβασης 5.000 στρατιωτών έως το 2025. Στόχος είναι να μπορεί να ανταποκριθεί σε “όλο το φάσμα των στρατιωτικών καθηκόντων διαχείρισης κρίσεων, για παράδειγμα, σε μια αποστολή διάσωσης και εκκένωσης ή μια επιχείρηση σταθεροποίησης σε εχθρικό περιβάλλον”. Ως πρόγραμμα πιλότος για το σχεδιασμό, θεωρείται ήδη από αναλυτές η Ειδική Ομάδα της ‘Τακούμπα’ στο Μάλι, όπου σήμερα υπό την ηγεσία της Γαλλίας, 600 άνδρες από 11 ευρωπαϊκές χώρες επιχειρούν σε συνεργασία με τοπικές δυνάμεις για τη σταθεροποίηση της ειρήνης ζώνη του Σάχελ.
Η συζήτηση πάντως δεν αναμένεται να είναι τόσο εύκολη. Όπως και στο παρελθόν, έτσι και τώρα το μπλοκ είναι διχασμένο. Τα κράτη μέλη της Ανατολικής Ευρώπης εμφανίζονται επιφυλακτικά, καθώς υποπτεύονται μια ενδεχόμενη υποβάθμιση του ΝΑΤΟ, που για την περιοχή της Βαλτικής προσφέρει ομπρέλα ασφαλείας έναντι των ρωσικών σχεδιασμών. Σύμφωνα με τους αξιωματούχους της ΕΕ ωστόσο, η απαραίτητη ομοφωνία δεν αποκλείεται να παρακαμφθεί. Με τη συναίνεση της Γερμανίας, δεν αποκλείεται να εισαχθεί η πρόβλεψη της «επικοικοδομητικής αποχής» για τα κράτη μέλη, τα οποία θα αρνηθούν να συμμετέχουν σε ενδεχόμενες στρατιωτικές επιχειρήσεις, ως «απάντηση στην επιθετικότητα και τις κακόβουλες δραστηριότητες εναντίον οποιουδήποτε κράτους μέλους”, αναφέρεται στα έγγραφα εργασίας.
Παράλληλα, είναι εμφανές πως οι διαθέσεις της Ευρωπαϊκής Ένωσης με τη Ρωσία, την Κίνα ή ακόμα και το Ιράν δεν ταυτίζονται πλήρως με τις αμερικανικές επιδιώξεις. Οι Βρυξέλλες επιθυμούν μια οριοθετημένη σχέση, την ώρα που στην Ουάσιγκτον υπάρχουν φωνές που θέλουν σιγή ασυρμάτου ή έστω αμερικανική επικυριαρχία στις αντιδράσεις. Και σίγουρα δεν είναι λίγοι εκείνοι που στην αμερικανική ηγεσία που δεν καλοβλέπουν μια ενδεχόμενη μονομερή δυνατότητα της ΕΕ να επιχειρεί. Αυτό ίσως να είναι και το πιο δύσκολο τεστ, του νέου εγχειρήματος.