Η ανθρώπινη εξέλιξη μέσα στο χρόνο βασίστηκε στην κοινωνικότητα. Το αποτέλεσμα είναι σήμερα τα κοινωνικά δίκτυα να κρύβουν απαντήσεις για τη συμπεριφορά και την υγεία των ανθρώπων.
Στις μέρες μας το 50% του παγκόσμιου πληθυσμού ζει σε μεγάλες πόλεις. Οι πολίτες είναι περισσότερο διασυνδεδεμένοι από ποτέ. Τι κι’ αν λείπουμε από τα γραφεία μας; Συνεργαζόμαστε. Εξελίσσουμε λύσεις. Αλλάζουμε επιχειρηματικά μοντέλα. Προσπαθούμε να συνεχίσουμε τις ζωές μας. Από απόσταση μεν, αλλά ποτέ ξανά τόσο συνδεδεμένοι.
Ο γνωστός δοκιμιογράφος και θεωρητικός του Risk Management, Nassim Nicholas Taleb, δημοσίευσε το 2012 τη θεωρία της Αντιθραυστότητας (Antifragility). Σύμφωνα με αυτή, ένα σύστημα ή ένας οργανισμός που θα δεχτεί μία μη προβλέψιμη και αφόρητη πίεση για ένα διάστημα, αν προσαρμοστεί κατάλληλα, όχι μόνο θα διατηρήσει τα κεκτημένα του, αλλά θα επωφεληθεί από αυτή, βελτιώνοντας τις ιδιότητες και τις αντοχές του.
Η εμπειρία της 11ης Σεπτεμβρίου, δείχνει πως κάθε φορά που η ανθρωπότητα βιώνει ένα μεγάλου μεγέθους σοκ, η επόμενη ημέρα φέρνει σημαντικές αλλαγές στην καθημερινότητα. Πρόκειται για μια φυσική αντίδραση των κοινωνιών, παρόμοια με αυτή που περιγράφει ο Taleb στη θεωρία του, με την οποία η ζωή θωρακίζεται έναντι ίδιων κινδύνων στο μέλλον.
Αν το χτύπημα στους Δίδυμους Πύργους έφερε τους εξονυχιστικούς ελέγχους στα αεροδρόμια, τότε γίνεται πολύ σκεπτικός κανείς, για αυτό που θα ακολουθήσει την επαύριο του COVID-19. Η διεθνής αρένα παραμένει άναρχη και ανταγωνιστική.
Ο Ισραηλινός ιστορικός και φιλόσοφος Yuval Noah Harari ήδη χαρακτήρισε τον κορωνοϊό ως ένα επιταχυντή της ιστορίας. Κι’ η επιτάχυνση δεν έχει πάντα θετικό πρόσημο.
Πως θα σας φαινόταν, αν σε ένα χρόνο γίνει προαπαιτούμενο ο υποχρεωτικός εμβολιασμός για να ταξιδέψει κανείς; Πως θα αντιμετωπίζατε το ενδεχόμενο οι αεροπορικές εταιρίες για να επιτρέπουν το ταξίδι, να επιβάλουν το tracking των κινητών, ώστε να μας ειδοποιούν κάθε φορά που πλησιάζουμε κάποιον νοσούντα; Σενάριο μακρινό;
Ήδη το Ισραήλ αποφάσισε να χρησιμοποιήσει λογισμικό, που μέχρι σήμερα χρησιμοποιούσε για τον εντοπισμό επαφών τρομοκρατών, προκειμένου να παρακολουθεί την εξάπλωση του ιού. Κίνα, Ιράν, Σιγκαπούρη και Ν.Κορέα εξετάζουν εξονυχιστικά τις επαφές όλων των κρουσμάτων, δημοσιεύουν προσωπικά ιατρικά δεδομένα και ειδικές εφαρμογές παρακολούθησης των μετακινήσεων. Γερμανία και Ισπανία τις ακολουθούν, ενώ ο Όρμπαν στην Ουγγαρία άδραξε την ευκαιρία για υπερεξουσίες. Η ιδιωτικότητα υποτάσσεται στη δημόσια ασφάλεια.
Ο κόσμος μας έχει αλλάξει πολλές φορές. Και θα αλλάξει ξανά. Αυτό που εντείνεται στις μέρες μας, είναι η ιλιγγιώδης ταχύτητα της αλλαγής. Η «ζάλη» των πολιτών είναι φυσική εξέλιξη. Αυτονόητα, προκύπτει η ανάγκη για ορισμένες σταθερές.
Την τελευταία δεκαετία αν κάτι απουσίασε είναι μία έννοια: Εμπιστοσύνη. Η έλλειψη της έφερε στο προσκήνιο λαϊκιστές και τυχοδιώκτες. Η επίθεση σε παραδοσιακές δομές, την επιστήμη και την αξία της γνώσης ήταν ανελέητη, ενώ η εξάπλωση του διαδικτύου πρόσφερε κοινό σε συνομωσιολόγους. Τα εναλλακτικά γεγονότα έγιναν πια δόγμα πολιτικής. Ήδη, αν κάτι επιταχύνει ο COVID-19 -περισσότερο από κάθε άλλο- στο πεδίο των διεθνών σχέσεων είναι η διάβρωση της ηγεμονίας των ΗΠΑ.
Ο κόσμος μας σήμερα χρειάζεται μια νέας μορφής ηγεσία, ίσως στο πρότυπο της φιλοσοφίας του block chain. Κανείς να μην κρατά τα κλειδιά της καταστροφής, αλλά κυρίως κανείς να μη μπορεί να αποσυνδεθεί από τους υπόλοιπους, αν θέλει να πετύχει.
Για να βγούμε δυνατοί από τέτοια δίνη αβεβαιότητας, η αλυσίδα της εμπιστοσύνης πρέπει να ανακτηθεί. Οι πολίτες πρέπει να εμπιστευθούν τις δημόσιες αρχές. Οι δημόσιες αρχές οφείλουν να εμπιστευθούν τους ειδικούς. Οι χώρες πρέπει να εμπιστευθούν η μία την άλλη.
Η πανδημία εξελίσσεται σε μία ακόμα καμπή της ιστορίας. Την κατεύθυνση κανείς δε μπορεί να την προβλέψει. Μπορεί όμως να είναι βέβαιος, πως πολλά πράγματα δε θα είναι πλέον ίδια. Το ζητούμενο είναι προσαρμόζοντας τις συμπεριφορές μας, να βγούμε πιο δυνατοί.