ΜΕΝΟΥ

Ακολουθήστε με στο:

LINKEDIN
FACEBOOK

Εμείς κοιτάζαμε αλλού.

«Η επιστροφή της Ιστορίας». Το εξώφυλλο του περιοδικού “Time” δεν αφήνει πολλά περιθώρια για διαφορετικές ερμηνείες. Η επιστροφή του πολέμου στην Ευρώπη γίνεται με εκκωφαντικό τρόπο και θα επιταχύνει μια σειρά από εξελίξεις.

Υπάρχουν πολλοί που θα μπορούσαν να διεκδικήσουν την πατρότητα της ευθύνης για την ανεξέλεγκτη συμπεριφορά του Βλ.Πούτιν. Οι ΗΠΑ επέλεξαν να στραφούν στον Ειρηνικό, αρνήθηκαν για χρόνια να πάρουν σοβαρά τις απειλές του, και όταν το έκαναν, ήταν αργά, είχε πάψει ο κόσμος να τους πιστεύει, ενώ η στρατηγική τους για την Κίνα ίσως δοκιμαστεί μετά τις εξελίξεις στο Κιέβο. Αντίστοιχα, το Ηνωμένο Βασίλειο εθισμένο στα κεφάλαια των ολιγαρχών έκανε για καιρό πως δεν καταλαβαίνει.

Σε αντίθεση με την ανελεύθερη δημοκρατία που επικρατεί στη Μόσχα και έχει ως αποτέλεσμα ο Ρώσος Πρόεδρος να μη νιώθει εσωτερική πίεση για τους χειρισμούς του, στο δυτικό κόσμο τα πράγματα είναι διαφορετικά. Ειδικά αυτή την περίοδο υπάρχουν εκλογές, αντιπολίτευση, κυβερνήσεις συνασπισμού. Η Γαλλία είναι ενόψει προεδρικών εκλογών, η Γερμανία δεν έχει πια τη Μέρκελ, αλλά μια νέα κυβέρνηση συνασπισμού, οι ΗΠΑ βρίσκονται πριν τις ενδιάμεσες εκλογές στο Κογκρέσο, που παραδοσιακά χρησιμοποιούνται για «τιμωρία» του εκάστοτε Προέδρου.

Δεν υπάρχει φάντασμα που επιστρέφει.

Την ώρα που στην Ουκρανία οι πολίτες έχουν πάρει τα όπλα, οι ευρωπαϊκές κοινωνίες δηλώνουν σοκαρισμένες, που υπάρχουν ακόμα πόλεμοι. Για πολλούς millenials, τη μεγαλύτερη παραγωγική ομάδα της Ευρώπης, η προοπτική ενός πολέμου στην ευρωπαϊκή γειτονιά φάνταζε μέχρι προχθές ένας αναχρονισμός, σχεδόν ‘μεσαίωνας’. Πιστεύαμε για χρόνια, πως όσο περισσότερο τα αυταρχικά καθεστώτα αποκτούν δυτικές συνήθειες, τόσο πιο γρήγορα θα εκδημοκρατιστούν. Δυστυχώς όμως, γνωρίζουμε πολύ καλά από την Ιστορία, πως «το γεγονός ότι κάτι μοιάζει παράλογο και ανορθολογικό, ουδόλως αυτό αποκλείεται να συμβεί κιόλας». Όπως χαρακτηριστικά έχει σημειώσει 0 Ι.Krastev στο ‘Μετά την Ευρώπη’, το ερώτημα δεν είναι εάν ποτέ εμφανιστεί ξανά ο Χίτλερ, αλλά εάν θα τον αναγνωρίσουμε, πριν υλοποιήσει το σχέδιο του.

Είναι αλήθεια πως η Ευρώπη απολαμβάνει μια 77ετή ειρήνη, όταν μεταξύ του 1500 και του 1945 μόλις και μετά βίας υπήρξε ένα έτος δίχως αιματηρή βία στη γηραιά ήπειρο. Μπορεί οι νεκροί του Α’ Παγκοσμίου Πόλεμου να ξεπέρασαν τα 20 εκατομμύρια και τα 70 εκατομμύρια στον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο, η οικονομική ευημερία του κόσμου όμως, δεν έχει ιστορικό προηγούμενο. Το 1950, περίπου το 70% του παγκόσμιου πληθυσμού ζούσε σε ακραία φτώχεια. Μέχρι το 1990 είχε πέσει στο 30%, ενώ το 2017 ήταν λιγότερο από 10%. Το ελεύθερο εμπόριο, ο αυξανόμενος σεβασμός των ατομικών δικαιωμάτων, η ολοένα και διευρυνόμενη διακρατική συνεργασία και προφανώς ασφάλειας, δημιούργησαν μια ψευδαίσθηση ‘νέας εποχής’. Για να συναντήσει κανείς Ευρωπαίους που να έχουν βιώσει τον αληθινό πόλεμο στις γειτονιές τους, έπρεπε να πάει σχεδόν τρεις γενιές πίσω. Η επανάπαυση αυτή έχει οδηγήσει σήμερα τις περισσότερες χώρες της κεντρικής Ευρώπης προεξάρχουσας της Γερμανίας, να έχουν υποβαθμισμένη στρατιωτική ικανότητα παρά το γεγονός ότι οι ερπύστριες των σοβιετικών τανκς ακούστηκαν εκκωφαντικκά το 1956 στη Βουδαπέστη και το 1968 στην Πράγα. Με το Βερολίνο να επενδύει μόλις το 2% του ΑΕΠ του σε αμυντικές δαπάνες, οι ΗΠΑ έχουν 40 στρατιωτικές βάσεις στη γερμανική επικράτεια.

Όπως έγραψε χαρακτηριστικά ο Tom McTague στο The Atlantic, “θεωρούμε τον Πούτιν ως αναχρονιστικό, μόνο και μόνο επειδή έχουμε πείσει τους εαυτούς μας ότι έχουμε προχωρήσει πέρα από τη μορφή της πολιτικής εξουσίας του, που βασίζεται στο ακατέργαστο εθνικό συμφέρον, σε κάτι μετα-εθνικό”. Θεωρώντας λοιπόν τους εαυτούς μας μοντέρνους και “στη σωστή πλευρά της ιστορίας” υποβαθμίσαμε το γεγονός πως ο υπόλοιπος κόσμος συνέχισε να κινείται, την ώρα που εμείς ζούσαμε σε μια φιλελεύθερη προστατευμένη φούσκα και θεωρήσαμε την ειρήνη και το «δικό μας κόσμο» δεδομένα.

Η συμπεριφορά της Ρωσίας λοιπόν, δεν είναι κανένα φάντασμα που επιστρέφει. Είναι απλά η ζούγκλα που δεν περιορίσαμε και την επισκεπτόμασταν μόνο για εξωτικό σαφάρι. Η παγκόσμια τάξη ωστόσο δε διαρκεί για πάντα και αυτό ο Πούτιν ήρθε να το υπενθυμίσει.

‘Ίσως ήμασταν αισιόδοξοι’.

«Η Ευρώπη μπορεί να απολαύσει την ειρήνη μόνο εάν όλα τα σύνορα της γίνονται πλήρως σεβαστά». Σύμφωνα με το Helmut Kohl, η Γερμανία δεν αντιμετώπιζε διλήμματα ασφαλείας επειδή ακόμα και ο μικρότερος της γείτονας, την αντιμετώπιζε ως «φίλη». Οι επιτελείς του Βερολίνου, για δύο σχεδόν δεκαετίες είναι προνομιακοί συνομιλητές της Μόσχας, επιχειρώντας να εξασφαλίζουν πρόσβαση στις γερμανικές επιχειρήσεις σε μια τεράστια αγορά, ακόμα κι’ αν αυτό σήμαινε μπλοκάρισμα της σκληρής ευρωπαϊκής στάσης. Η Άνγκελα Μέρκελ, μιλώντας άπταιστα ρωσικά, θεωρήθηκε μια από τις στενότερες επαφές του Ρώσου Προέδρου, και εκείνη που καταλάβαινε καλύτερα από όλους τον τρόπο που σκέφτονταν. Ακόμα και η τέως πια Καγκελάριος, μετά την εισβολή στην Κριμαία φέρετε να δήλωσε -μετά από ένα τηλεφώνημα- στους συνεργάτες της, πως ο Πούτιν “έχει χάσει επαφή με την πραγματικότητα”, ζώντας σε ένα «άλλο κόσμο».

Ακόμα κι’ αν ο Ρώσος Πρόεδρος, που πλέον εκπληρώνει τα κριτήρια της Συνθήκης της Γενεύης (1949) για να χαρακτηριστεί εγκληματίας πολέμου, κάποια στιγμή τεθεί ενώπιον των ευθυνών του, η εισβολή στα ουκρανικά εδάφη είναι ένα τεράστιο πλήγμα στη στρατηγική της Γερμανίας, που επί δεκαετίες χτίστηκε πάνω στο δόγμα της διπλωματίας και της αρχιτεκτονικής των πολυμερών θεσμών, που «θα αρκούσαν για να διατηρηθεί το καθεστώς της μεταψυχροπολεμικής περιόδου». Μόλις την Τετάρτη ο τέως Αντικαγκελάριος και επικεφαλής των Σοσιαλδημοκρατών Σ.Γκάμπριελ παραδέχθηκε πως η υλοποίηση του αγωγή Nord Stream βασίστηκε στην πεποίθηση πως η οικονομική ευημερία, παράγει ειρήνη, διερωτώμενος μήπως τελικά εκείνος και η Α.Μέρκελ ήταν πολύ αισιόδοξοι.  Αυτό το αδιέξοδο έχει φέρει στο προσκήνιο πρόσωπα όπως η νέα υπουργός εξωτερικών Α.Μπέρμποκ και ο Υπουργός Οικονομίας Robert Habeck, που δε σταματά να επαναλαμβάνει πως η χώρα του θα επιβιώσει και δίχως το ρωσικό αέριο. Παρ’ όλα αυτά, η εξάρτιση από τη ροή αερίου, συνεχίζει να επηρεάζει τη συμπεριφορά μια σειράς χωρών, συμπεριλαμβανομένης της Ιταλίας, που δέχεται τη διεθνή κατακραυγή.

Ακόμα κι’ όταν η Ρωσία προσάρτησε την Κριμαία, το Βερολίνο αρνήθηκε να ακολουθήσει τη Δύση σε κυρώσεις και δεν το έκανε παρά μόνο όταν οι ρωσικές δυνάμεις κατέρριψαν τον πολιτικό αεροσκάφος των Μαλαισιανών αερογραμμών προκαλώντας το θάνατο 298 ανυποψίαστων επιβατών.

Πλυντήριο ρωσικών κεφαλαίων.

Όμως η μαλθακότητα με την οποία η Δύση αντιμετώπιζε τις απειλές της Ρωσίας δεν έχει μόνο αυτή την αιτία. Για δεκαετίες, πολλά ευρωπαϊκά κράτη λειτουργούν ως πλυντήριο κεφαλαίων Ρώσων ολιγαρχών. Σταδιακά, η κατακραυγή γίνεται εκκωφαντική, ακόμα και από κορυφαίους θεσμούς του Ηνωμένου Βασιλείου, που για χρόνια βλέπουν το Λονδίνο (μαζί με μια σειρά ευρωπαϊκές χώρες όπως η Κύπρος), να αγοράζουν ανεξέλεγκτα βίζες, ΜΜΕ, ποδοσφαιρικές ομάδες ή ακόμα και θέσεις σε κορυφαία ακαδημαϊκά ιδρύματα. ‘Longongrad’, το αποκαλούν όσοι έχουν επίγνωση της κατάστασης.

Σύμφωνα με τη Διεθνή Διαφάνεια η περιουσία προσώπων θετικά διακείμενων στο Κρεμλίνο  σε βρετανικό έδαφος ξεπερνά τα 15 δισ. λίρες, ενώ περισσότερες από 2,000 εταιρείες εμπλέκονται σε επιχειρήσεις ξεπλύματος χρήματος, με το συνολικό κόστος της απάτης να ξεπερνά τα 190 δισ.λίρες.

Η αφήγηση περί ουκρανικού ναζιστικού καθεστώτος.

Από την περίοδο των διαδηλώσεων του EuroMaydan και την αποκαθήλωση του ρωσόφιλου Ουκρανού Προέδρου Yanukovych , η ρητορική του Βλ.Πούτιν περιστρέφεται γύρω από την ανάγκη να “αποναζιστικοποιηθεί” η Ουκρανία. Τα βέλη του σήμερα στοχεύουν τον Πρόεδρο Volodymyr Zelenskyy, εβραϊκής καταγωγής, με συγγενείς χαμένους στο Ολοκαύτωμα. Ο Zelenskyy πριν μπει στην πολιτική ήταν ηθοποιός και μέσα στο κλίμα απογοήτευσης που κυριαρχούσε στην ουκρανική κοινωνία πέτυχε να εκλεγεί με ποσοστά που ξεπέρασαν το 70%.

Ο Πούτιν ισχυρίστηκε επίσης ότι η κυβέρνηση του Κιέβου προσπάθησε να αποκτήσει πυρηνικά όπλα όταν, στην πραγματικότητα, η Ουκρανία, κάποτε η τρίτη μεγαλύτερη πυρηνική δύναμη, αποπυρηνικοποιήθηκε το 1994 με τη Συνθήκη της Βουδαπέστης, υπό τις εγγυήσεις των ΗΠΑ, του Ηνωμένου Βασιλείου και της Ρωσίας για την εδαφική της ακεραιότητα. Υπάρχει όμως και μια περισσότερο ιστορική διάσταση. 

Σύμφωνα με τη δισεγγονή του άλλοτε ηγέτη της ΕΣΣΔ Ν.Khrushov και νυν Καθηγήτριας Διεθνών Σχέσεων Nina Khrushcheva, o Πούτιν βλέπει στον εαυτό του μια αναλογία του “Πέτρου του Α΄ της Ρωσίας”, ο οποίος αιματοκύλισε το βορρά της Ευρώπης αλλά πίστευε πως όταν το αίμα θα στεγνώσει, αυτό που θα μείνει είναι η κληρονομιά του ως ηγέτη των πασών Ρωσιών. Ο δε τ.Αμερικανός Πρέσβης στη Ρωσία, κάνει ευθέως τον παραλληλισμό με την εισβολή του Χίτλερ στην Πολωνία το 1939. Σε κάθε περίπτωση, ο Βλ.Πούτιν επιχειρεί να θάψει τον παλιό κόσμο και να εγκαταστήσει ένα νέο.

Η αλήθεια είναι πως ο ουκρανικός τρόπος ζωής ιδιαίτερα στις δυτικές επαρχίες είναι ευρωπαϊκός, κατά συνέπεια ελάχιστοι άνθρωποι είχαν στο μυαλό τους πως θα πιάσουν ποτέ όπλο στα χέρια τους. Μετά το 2014 αυτό άλλαξε, υπό το φόβο του πολέμου, όπως άλλαξε και η χαλαρότητα με την οποία αντιμετώπισαν την αφήγηση περί ενότητας του Έθνους των Ρώσων και των Ουκρανών. Στην πραγματικότητα ο Πούτιν χαρακτηρίζοντας τους ‘φασίστες’ έβαλε απέναντι του μεγάλη μερίδα των πολιτών.  Ο Καθηγητής Μ.Καραγιάννης έχει επιχειρήσει μια αποκρυπτογράφηση των πολιτοφυλακών που υπερασπίστηκαν τα ουκρανικά εδάφη και των κινήτρων τους το 2015.

Στήριξε η Ευρώπη την Ουκρανία;

Τις τελευταίες των ημερών της Σοβιετικής Ένωσης, πολλές από της “δημοκρατίες” που τη συνιστούσαν άρχισαν να διεκδικούν την ανεξαρτησία τους στη βάση της εθνικής αυτοδιάθεσης. Με την πίεση των Βαλτικών χωρών να γίνεται αφόρητη, η Ουκρανία διακήρυξε την ανεξαρτησία της στις 24 Αυγούστου 1991. Κι’ ήταν 1994 όταν με τη συνθήκη της Βουδαπέστης, το Κιέβο αποδέχθηκε τον πυρηνικό του αφοπλισμό, αφού έλαβε εγγυήσεις ασφαλείας της εδαφικής του επικράτειας από το Ηνωμένο Βασίλειο, τις ΗΠΑ και τη Ρωσία. Με το Βλ.Πούτιν να αναλαμβάνει τα ηνία της Ρωσίας πέρασε από διάφορα κύματα, ώσπου ο Ρώσος πρόεδρος στήριξε μέσω παρακρατικών κύκλων και κεφαλαίων την εκλογή του Viktor Yanukovych στη θέση του Προέδρου της χώρας. Στόχος ήταν η ακύρωση της συμφωνίας σύνδεσης της χώρας με την Ευρωπαϊκή Ένωση, που εξελίχθηκε στα γεγονότα του “Maidan” με 100 νεκρούς διαδηλωτές. Η αποκαθήλωση Yanukovych που ακολούθησε χαρακτηρίστηκε από τη Ρωσία ως πραξικόπημα και «άνοδος του ακραίου εθνικισμού» με παρέμβαση ξένων δυνάμεων.

Με την ουκρανική οικονομία να αποσυνδέεται από τη Ρωσία, η Ευρωπαϊκή Ένωση έγινε ο σημαντικότερος εμπορικός εταίρος, με το αντίστοιχο ρωσικό ποσοστό να μειώνεται από 39% σε μόλις 10% μετά την εισβολή στην Κριμαία. Ταυτόχρονα δεκάδες προγράμματα οικονομικής ενίσχυσης στηρίζουν την ουκρανική οικονομία. Από το 2014, η Ευρ.Ένωση έχει προσφέρει 17 δισ. Ευρώ σε δάνεια και χορηγήσεις, προκειμένου να αντισταθμιστούν οι παρενέργειες στην οικονομία από τις διαρκείς ρωσικές πιέσεις. Μόλις τις προηγούμενες εβδομάδες, το Ευρ.Κοινοβούλιο επικύρωσε την απόφαση για πακέτο 1,2 δισ. ευρώ, λόγω της πολεμικής κινητοποίησης.

Μας έπιασε στον ύπνο;

Δεν είναι ψέμα πως η πλειοψηφία των αναλυτών δεν είχε πειστεί ότι ο Βλ.Πούτιν θα εισβάλει. Έχοντας κερδίσει την εξουσία στις αρχές του 2000, ο Ρώσος Πρόεδρος έχτισε το ηγετικό προφίλ του μέσα από την αποφασιστικότητα στο ζήτημα της Τσετσενίας. Επίσης, δεν είναι λάθος, πως όπως και ο Ταγίπ Ερντογάν, στα πρώτα χρόνια θεωρήθηκε ένα νέο πρότυπο ηγέτη και απέκτησε αρκετούς συμπαθούντες στη Δύση, με τον Αμερικανό τ.Πρόεδρο George W. Bush να δηλώνει πως τον θεωρεί άτομο εμπιστοσύνης. Αποκλεισμένος ωστόσο εδώ και δύο χρόνια από το ευρύ κοινό λόγω της πανδημίας, ο Βλ.Πούτιν πραγματοποίησε τον περασμένο Ιούλιο μια ομιλία βγαλμένη από το 19ο αιώνα, περιγράφοντας μια νέα “Μεγάλη Σλαβική Αυτοκρατορία” σε ένα κείμενο 6000 λέξεων που χαρακτηρίστηκε στη Δύση ως “γραφικό”, πλην όμως αποτύπωνε την εξέλιξη του μυαλού του Ρώσου Προέδρου, που έτσι κι’ αλλιώς έχει δηλώσει πως η Δημοκρατία δεν είναι ταιριαστή με την παράδοση των σλαβικών εθνών. Ενδιάμεσα, φρόντισε να γελοιοποιήσει το Γάλλο Πρωθυπουργό Εμ.Μακρόν και το Γερμανό ομόλογο του Ολ.Σολτς διαβεβαιώνοντας τους λίγες ημέρες πριν, πως η διεξαγωγή ενός πολέμου δεν ήταν στο τραπέζι.

Σε αυτά τα στοιχεία, εάν συνυπολογίσει κανείς την ομιλία του στις 23/2, ένα μείγμα μεγαλοιδεατισμού και συρραφής ιστορικών δεδομένων – κατά την οποία αρνήθηκε το δικαίωμα στην Ουκρανία να υπάρχει, τότε διαμορφώνεται ένα μοτίβο ανάλυσης παραγόντων που εκφεύγουν από το πεδίο των διεθνών σχέσεων και τις παραδοσιακές έννοιες του, και εκτείνονται περισσότερο στον κλάδο της ψυχολογίας. Κι’ εδώ εντοπίζεται ένα ακόμα λάθος των δυτικών αναλυτών, που τείνουν να υποβαθμίζουν τον ανθρώπινο παράγοντα και επιμένουν σε μια θεσμική ανάλυση των γεγονότων.

Ο Βλ.Πούτιν έχοντας ένα ΑΕΠ ίσο με εκείνο του Βελγίου και της Ολλανδίας μαζί, και σίγουρα δεκαοκτώ φορές μικρότερο των ΗΠΑ, χθες βράδυ ο Βλ. Πούτιν απείλησε τη σταθερότητα και την ειρήνη του κόσμου. Δεν κατέληξε όμως ανορθολογικός από αυτή την κίνηση, ούτε αποκλειστικά επειδή πιστεύει ότι η Μόσχα αντιμετωπίζει διλήμματα ασφαλείας. Η μη προβλεψιμότητα της κίνησης του γεννήθηκε όταν βυθίστηκε σε μια στρεβλή ανάγνωση της ιστορίας για το ιστορικό του πεπρωμένο. Αισθάνεται υποβαθμισμένος από την ιστορία και γι’ αυτό στοχεύει να την ξαναγράψει για τους δικούς του σκοπούς.

Όπως αναλυτικά παρουσιάζει ο Καθηγητής Ρωμανός Γεροδήμος στην Athens Voice επιχειρώντας να απαντήσει σε πέντε κρίσιμα ερωτήματα κανείς δε μπορεί να θεωρήσει ότι η εισβολή ήταν ένας αιφνιδιασμός, απλά «εμείς κοιτάζαμε αλλού». Και είναι ακριβώς έτσι, διότι μέσα στην ψευδαίσθηση τoυ «Τέλους της Ιστορίας» και της φιλελεύθερης ιδεαλιστικής προσέγγισης στη διεθνή πολιτική, η Δύση έγινε πλαδαρή και μετέτρεψε σε ιδεολογία την αδυναμία της να αποδεχθεί την αμφισβήτηση της. Με απλά λόγια απέτυχε να αναγνωρίσει τις συνέπειες μιας αλαζονικής πολιτικής, υποβαθμίζοντας τις πιθανές αντιδράσεις της άλλης πλευράς.

Ανεξάρτητα με την άποψη που έχει κανείς για την επέκταση του ΝΑΤΟ, θα έπρεπε να περιμένουμε τη ρωσική αντίδραση. Θεωρητικοί, όπως ο J.Mearsheimer, είχαν υπογραμμίσει έγκαιρα τις ευθύνες της και τις φιλελεύθερες ψευδαισθήσεις. 

Δυστυχώς οι ηγέτες της Δύσης αγνόησαν τα μηνύματα. Το χρονολόγιο των ρωσικών προειδοποιήσεων, είναι αμείλικτο.
  • 2004: Ο φιλοδυτικός υποψήφιος Πρόεδρος της Ουκρανίας και φαβορί για τις Προεδρικές εκλογές Viktor Yushchenko δηλητηριάζεται με διοξίνη.
  • 2006: Ρωσικές μυστικές υπηρεσίες στο Λονδίνο δηλητηριάζουν τον πρώην πράκτορα και συγγραφέα Α.Λιτβινένκο με ραδιενεργό Πολώνιο 210, ο οποίος είχε λάβει άσυλο στο Λονδίνο.  
  • 2007: Στη Διάσκεψη Ασφαλείας του Μονάχου, ο Βλ.Πούτιν προειδοποίησε τη Δύση για τα όρια της προς Ανατολάς, ενώ ανέλυσε τη στρατηγική του για ένα πολυπολικό κόσμο, με περιορισμένο ρόλο των ΗΠΑ.
  • 2007: Η Εσθονία γίνεται στόχος μιας άνευ προηγουμένου ρωσικής κυβερνοεπίθεσης σε κρατικές υποδομές και δίκτυα. 
  • 2008: Η Γεωργία που προετοιμάζονταν να μπει στο ΝΑΤΟ δέχεται εισβολή στα εδάφη της, η οποία οδήγησε στην απόσχιση της Αμπχαζίας και της Νότιας Οσσετίας.
  • 2014: H εισβολή ρωσικών παραστρατιωτικών δυνάμεων οδήγησε στην κατάληψη της Κριμαίας και απόσχιση της περιοχής του Ντονμπάς.
  • 2016: Ρωσικές μυστικές υπηρεσίες φέρονται να επιχείρησαν πραξικόπημα στο Μαυροβούνιο, προκειμένου να εμποδιστεί η είσοδος της χώρας στο ΝΑΤΟ.
  • 2016-2017: Ρωσικές υπηρεσίες και κρατικά Μέσα που έχουν κατηγορηθεί για διασπορά ψευδών ειδήσεων ενεπλάκησαν στις αμερικανικές εκλογές, στο δημοψήφισμα στην Καταλωνία και σε αυτό του Brexit.
  • 2018: Ρώσοι πράκτορες της μυστικής Μονάδας 29155 της GRU δηλητηρίασαν το Sergei και τη Yulia Skripal με το νευροπαραλυτικό παράγοντα Novichok, προκαλωντας μόλυση και σε τρεις βρετανούς πολίτες, με ένα θύμα, στο Salisbery του Ηνωμένου Βασιλείου. 
  • 2019: Ρώσος πράκτορας συνελήφθη για τη δολοφονία σε γερμανικό έδαφος του Τσετσένου Zelimkhan Khangoshvili, ο οποίος πολέμησε τις ρωσικές δυνάμεις κατά τις εισβολές σε Τσετσενία και Γεωργία.

‘Θεσμική αμνησία’ το αποκάλεσε ο Ρώσος σκακιστής και αντικαθεστωτικός Gary Kasparov, αλλά δυστυχώς μάλλον ήταν επιλογή. Ο Πούτιν τέσταρε για χρόνια τις αντιδράσεις τις Δύσης και δίχως αντιδράσεις, θεώρησε ότι έχει το πράσινο φως για να προχωρήσει.

Ποιος τελικά προκάλεσε την εισβολή;

O Η.Kissinger, στο περίφημο άρθρο του το 2014, υποστηρίζει πως η Ουκρανία είναι καταδικασμένη από την ιστορία και τη γεωγραφία της να μη θεωρηθεί ποτέ μια ξένη χώρα για τη Ρωσία. Υποστηρίζει πως μόνο ως “buffer state” θα μπορούσε να συνεχίσει να υπάρχει, διευρύνοντας τη σχέση της με τη Δύση, σε βαθμό που δε θα δημιουργεί ανασφάλεια στη Μόσχα. Η Αναπλ.Καθηγήτρια Ρ.Παιδή έχει παρουσιάσει εκτενώς τον τρόπο που η Ρωσία αντιλαμβάνεται το ρόλο της Ουκρανίας, το ρόλο των “buffer states”, αλλά και το πως η Δύση αντιμετώπισε τις διαθέσεις του Κιέβου.

Ακόμα όμως κι’ αν δεχθεί κανείς το επιχείρημα πως η Δύση «προκάλεσε» ανασφάλεια στη Ρωσία με την επέκταση της στις χώρες του τέως ανατολικού μπλοκ, η ιστορία έχει καταγράψει πως ουδέποτε προχώρησε σε επιθετική συμπεριφορά με τη συμπεριφορά της. Άλλωστε η Ρωσία δεν είχε αντιδράσει μέχρι το 2014. Το μόνο που επιδεινώνονταν μέχρι τότε ήταν η θέση της χώρας του Βλ.Πούτιν στο διεθνές σύστημα και η επιρροή της στον κόσμο.

Κι’ εδώ δημιουργείται ένα ενδιαφέρον σημείο. Έπειτα από τη διατύπωση της στρατηγικής του ΝΑΤΟ για διεύρυνση, το 1996 η ερευνήτρια και αρθρογράφος Flora Lewis πραγματοποίησε μια σειρά από συνεντεύξεις με κορυφαίους Ρώσους πολιτικούς, στρατιωτικούς και αναλυτές. Όπως υπογραμμίζει ο Rober Kagan, προς έκπληξη της “καμία [από τις απαντήσεις] δεν περιστρέφονταν γύρω από στρατιωτικούς, στρατηγικούς ή γεωπολιτικούς παράγοντες, παρά το γεγονός πως αρκετοί από όσους μίλησαν ήταν καταξιωμένοι στα πεδία αυτά. Αντίθετα, όλοι υπογράμμισαν τα συναισθήματα που τους προκαλεί η απόφαση, καθώς «πλήττεται ο ρόλος της Ρωσίας ως υπερδύναμη και η ανάγκη της για το σεβασμό που της αναλογεί». Τελικά, καταλήγουμε στο συμπέρασμα που υπογράμμισε η νέα Γερμανίδα Υπουργός Εξωτερικών Annalena Baerbock, από το ίδιο βήμα που ο Βλ.Πούτιν το 2008 είχε προειδοποιήσει τη Δύση για τις κινήσεις της, αυτό που βιώνουμε δεν είναι «η κρίση της Ουκρανίας, αλλά η κρίση της Ρωσίας». Η απόφαση του Ρώσου Προέδρου να επανεφεύρει το παρελθόν της χώρας του και να το μετεξελίξει από έθνος – κράτος σε μια φιλόδοξη αυτοκρατορία δημιουργεί αναταράξεις στη διεθνή τάξη.

‘Οι λαοί δεν έχουν να χωρίσουν τίποτα’.

Σύμφωνα με τα φιλελεύθερα δυτικά Μέσα, οι Ρώσοι ξύπνησαν σε ένα σοκ, καθώς στην κοινωνία δεν υπήρχε καμία πολεμική διάθεση και ο τρόπος εισβολής στην Ουκρανία δεν είχε ιστορικό προηγούμενο, παρ΄ότι συνέβη το ίδιο στη Γεωργία, όταν η χώρα επιχείρησε να μπει στο ΝΑΤΟ. Ξαναδιαβάζοντας τη ‘Θεωρία Πολέμου’ του Π.Κονδύλη αυτές τις ημέρες και το Επίμετρο για τις ελληνοτουρκικές σχέσεις, έπεσα επάνω στα σχόλια του Engels για τη στάση των Άγγλων εργατών απέναντι στην αποικιακή πολιτική των Βρετανών, αλλά και τα συμπεράσματα του ίδιου του Κονδύλη για τη στάση των Τούρκων πολιτών απέναντι στις προκλήσεις των γειτόνων στην Ελλάδα. Στο Ηνωμένο Βασίλειο τότε, στην Τουρκία του 90’, αλλά και στη Ρωσία του 2022, είναι ελάχιστες οι ενδείξεις πως τμήματα του λαού αποδοκιμάζουν την πολιτική της ηγεσίας. Η «διευρυνόμενη πολιτική και στρατιωτική ισχύς» μιας χώρας οφέλη παραδοσιακά τη μεσαία τάξη, ενώ όταν συνδέεται με νέες δουλειές από εξοπλιστικά προγράμματα απομειώνονται σημαντικά και οι αντιδράσεις της εργατικής.

Οι λαοί αγαπούν τους στιβαρούς ηγέτες και τους συγχωρούν για τις ανορθογραφίες τους, όσο αιματηρές κι’ αν είναι, όσο αυξάνεται το βιωτικό τους επίπεδο. Κι’ αυτό το αντιλήφθηκε έγκαιρα ο Ουκρανός Πρόεδρος, που στην ομιλία του τις ώρες της εισβολής φρόντισε ένα απευθυνθεί στο ρωσικό λαό και να το καλέσει να αναλάβει τις ευθύνες του. Όταν ο ένοχος αποκτά πρόσωπο άλλωστε δειλιάζει. Και μπορεί τα σύγχρονα όπλα να αποσυνδέουν τους ανθρώπους από τις ατομικές τους ευθύνες, δεν παύουν όμως να σκοτώνουν. Γι΄αυτό ο Zelenskyy φρόντισε να είναι ξεκάθαρος στο διάγγελμα του:

Γνωρίζω πως αυτοί [το Ρωσικό Κράτος] δε θα δείξουν το διάγγελμα μου στη ρωσική τηλεόραση, αλλά οι Ρώσοι πολίτες πρέπει να το δουν. Χρειάζεται να γνωρίζουν την αλήθεια και η αλήθεια είναι ότι είναι καιρός να σταματήσουν τώρα, πριν να είναι πολύ αργά. Και αν οι Ρώσοι ηγέτες δεν θέλουν να καθίσουν μαζί μας στο τραπέζι για χάρη της ειρήνης, ίσως θα καθίσουν πίσω στο τραπέζι μαζί σας. Θέλουν οι Ρώσοι [πολίτες] τον πόλεμο; Θα ήθελα να μάθω την απάντηση. Αλλά η απάντηση εξαρτάται μόνο από εσάς, τους πολίτες της Ρωσικής Ομοσπονδίας”.

Όπως χαρακτηριστικά σημείωσε ο Lawrence Freedman, “αυτό που ο Πούτιν φρόντισε να μας υπενθυμίσει είναι πως ο αυταρχισμός μπορεί να οδηγήσει σε ολέθρια λάθη, και ενώ η Δημοκρατία σε καμία περίπτωση δε μας αποτρέπει από το να κάνουμε τα δικά μας, τουλάχιστον μας προσφέρει ευκαιρίες να επιλέξουμε γρήγορα νέους ηγέτες και νέες πολιτικές όταν συμβεί αυτό”. Ας ελπίσουμε σύντομα να συμβεί αυτό και στη Ρωσία.

PREVIOUS STORY

NEXT STORY