Την περασμένη εβδομάδα δημοσιεύθηκε στον ελληνικό Τύπο η είδηση, πως η ρωσική ειδησεογραφική πλατφόρμα Sputnik δημιουργεί ελληνικό τμήμα. Πρόκειται για την ψηφιακή εκδοχή του κρατικού ειδησεογραφικού πρακτορείου Rossiya Segodnya, η οποία έχει μπει στο στόχαστρο πολλών κυβερνήσεων, που την κατηγορούν ευθέως για διασπορά ψευδών ειδήσεων.
Το Sputnik, ιδρύθηκε το 2014 και μαζί με το επίσης κρατικό τηλεοπτικό δίκτο Russia Today, έχουν παρουσία σε 100 χώρες, παράγουν περιεχόμενο σε 30 γλώσσες. Με βασικό μότο το «λέει, όσα δε λέγονται», έχει προλάβει στο σύντομο βίο του να χαρακτηριστεί από τις αμερικανικές μυστικές υπηρεσίες ως «μηχανή προπαγάνδας» της ρωσικής κυβέρνησης, επιχειρώντας να εκμεταλλευτεί το αυξανόμενο κλίμα αμφισβήτησης των παραδοσιακών Μέσων.
Στο επίκεντρο της ειδησεογραφίας του Sputnik, έχουν βρεθεί σχεδόν όλοι οι ηγέτες των δυτικών χωρών, με την Ά.Μέρκελ να έχει κατηγορηθεί πως έβγαλε σέλφι με τρομοκράτη του ISIS, ενώ η είδηση πως ένα 13χρονο κορίτσι στη Γερμανία βιάστηκε από μετανάστες, προκάλεσε ένταση και συγκεντρώσεις διαμαρτυρίας από ακροδεξιές ομάδες. Φυσικά οι δύο ειδήσεις αποδείχθηκαν ψευδείς στη συνέχεια, ωστόσο η δουλειά είχε γίνει.
Σύμφωνα με έρευνα που δημοσίευσε η Ισπανική εφημερίδα El Pais και αναρτήθηκε σε επίσημο λογαριασμό του ΝΑΤΟ, το Sputnik ενεπλάκη ενεργά στις τελευταίες ιταλικές εκλογές. Η ανάλυση «1,055,774 posts από 98,191 social media προφίλ», απέδειξε πως τα κείμενα της ιστοσελίδας και η διασπορά τους μέσω δευτερευόντων καναλιών επικοινωνίας, στόχευαν κυρίως να στοχοποιήσουν τους πρόσφυγες για την ανεργία, τον πληθωρισμό και την κοινωνική αποσύνθεση της Ιταλίας.
Βασική επιδίωξη σύμφωνα με την ανάλυση, ήταν να αναρριχηθεί το προσφυγικό στην προεκλογική ατζέντα με σκοπό τη φθορά των παραδοσιακών κομμάτων, αλλά κυρίως την ενίσχυση των ακραίων και ριζοσπαστών στην επόμενη Βουλή. Για να αντιληφθεί κανείς την ισχύ των όσων αναφέρονται παραπάνω, αξίζει να σημειώσουμε, πως το Sputnik κατάφερε να αποτελεί το 2ο επιδραστικότερο Μέσο στη δημόσια συζήτηση της γειτονικής χώρας, μετά την ιταλική έκδοση της The Huffington Post.
Ανάλογη όμως εικόνα, προσέφερε αντίστοιχη μελέτη του Πανεπιστημίου George Washinghton για εμπλοκή του Sputnik και στο καταλανικό «δημοψήφισμα».
Σύμφωνα με αυτή, στον ισπανικό δημόσιο διάλογο, δημιουργήθηκαν δύο βασικές αφηγήσεις. Το 78.2% των μηνυμάτων στα social media αφορούσαν εκείνη υπέρ της καταλανικής απόσχισης και της εικόνας της Ισπανίας ως ένα βίαιο, κατασταλτικό κράτος, ενώ μόλις το 19.2% των μηνυμάτων στα social media ήταν υπέρ των θέσεων της εθνικής ενότητας και της κυβέρνησης Ραχόι. Επιπλέον, μελετώντας κανείς τις 50 πιο δημοφιλείς ειδήσεις την περίοδο του δημοψηφίσματος, αυτές που ήταν υπέρ της ανεξαρτησίας κοινοποιήθηκαν 966.132 φορές, ενώ αυτές που ήταν κατά μόλις 47.321.
Πως όμως το ρωσικό Μέσο καταφέρνει να είναι τόσο επιδραστικό;
Η μέθοδος δημιουργίας περιεχομένου, τουλάχιστον στην ιταλική και την ισπανική εκδοχή, εμφανίζει κοινά στοιχεία: Κείμενα με αμφιλεγόμενες πηγές, θολά στοιχεία, μισές αλήθειες, στρατευμένοι «ειδικοί με εναλλακτικές απόψεις» -κατά προτίμηση δυτικής καταγωγής- και χρήση «ψεύτικων λογαρισμών – bots» που μέσω αλγορίθμων αναπαρήγαγαν το περιεχόμενο σε στοχευμένες περιοχές ρωσικού ενδιαφέροντος. Παντού, προσπάθεια να ερεθίζονται τα συναισθήματα των πολιτών, σε βαθμό που η άποψη τους να καταλήγει σε ολική άρνηση της πραγματικότητας, άγχος και θυμό απέναντι στις κατεστημένες πολιτικές ηγεσίες.
Σύμφωνα με το πρακτορείο Bloomerg, η λειτουργία του Russia Today και του Sputnik κοστίζει στο ρωσικό κράτος περισσότερα από 300 εκατ. δολάρια ετησίως. Εύλογα θα μπορούσε να αναρωτηθεί κανείς, ποιο σκοπό εξυπηρετεί μια τέτοιους μεγέθους επένδυση. Πολλοί αναλυτές, υποστηρίζουν πως η Ρωσία έχει υιοθετήσει έναν υβριδικό πόλεμο με σκοπό να αποσταθεροποιήσει τη Δύση και να δημιουργήσει εικόνα παρακμής της Ευρωπαϊκής Ένωσης και του ΝΑΤΟ. Ο στόχος είναι διπλός: Η διαμόρφωση μιας καταρρέουσας εικόνας των ανταγωνιστών της Μόσχας και παράλληλα νομιμοποίηση των κινήσεων του Κρεμλίνου, όπως στην περίπτωση απόσχισης της Κριμαίας, μέσα από την ενίσχυση των αυτονομιστικών κινημάτων σε Καταλωνία, Σκωτία κ.α.
Με δεδομένο πως η ρωσική οικονομία παραμένει εύθραυστη και σε απόλυτους αριθμούς σχεδόν 18 φορές μικρότερη από την Αμερικανική, όντας περίπου όσο εκείνες της Ολλανδίας και του Βελγίου μαζί, η αντιπαράθεση στο πεδίο της σκληρής ισχύος είναι εκ προοιμίου άβολη για τη ρωσική πλευρά. Έτσι, η Ρωσία φαίνεται πως υιοθετεί ένα δόγμα πολέμου νέας γενιάς, όπου το βασικό πεδίο μάχης είναι πρωτίστως το μυαλό των δυτικών κοινωνιών. Και δια μέσου της αποσταθεροποίησης τους, να επιτευχθεί σταδιακά η ισορροπία των στρατευμάτων και των εξοπλισμών.
Βασικό όπλο σ’ αυτή νέα μορφή πολέμου, είναι η τακτική των “ενεργών μέτρων”.
Έτσι ονομάζεται -από τη σοβιετική εποχή- η σκόπιμα λανθασμένη πληροφόρηση της κοινής γνώμης, που σκοπό έχει να φθείρει τον αντίπαλο μέσα από τη χειραγώγηση της άποψης του κόσμου, για όσα συμβαίνουν γύρω του.
Την ώρα συνεπώς, που ο Γάλλος Πρόεδρος Εμ.Μακρόν έχει κατηγορήσει ευθέως το ρωσικό δίκτυο για σκόπιμα ψεύδη, η Google υποβαθμίζει τις ειδήσεις του στη μηχανή αναζήτησης της και το Twitter απαγόρευσε τις διαφημίσεις στην πλατφόρμα του, το Sputnik, που από το τέλος του 2015 συνεργάζεται με το ΑΜΕ-ΑΠΕ, αποφάσισε να “μιλήσει” και ελληνικά.
Μοναδικό ερωτηματικό, η γραμμή που θα ακολουθήσει απέναντι σε μια σειρά κορυφαία για τη χώρα μας ζητήματα. Το μόνο σίγουρο, είναι πως ο τρόπος δράσης του αποτελεί ήδη αντικείμενο έρευνας του ευρύτερου κλάδου των διεθνών σχέσεων, σε υπερεθνικό επίπεδο.
* Δημοσιεύθηκε στην εφημερίδα “Παραπολιτικά”, το Σάββατο 02.06.2018