Νίκος Λυσιγάκης

Η παρέμβαση της Ρωσίας σε μια σειρά από ευρωπαϊκές χώρες δεν είναι πια κάτι που ξενίζει. Από το καταλανικό δημοψήφισμα, το Brexit έως τις γαλλικές και τις ιταλικές εκλογές έχει αποδειχθεί, πως με τεχνολογικά μέσα υπήρξε ευθεία παρέμβαση στο δημόσιο διάλογο από ομάδες με έδρα ρωσικές πόλεις. Στόχος να ενταθούν τα πάθη και ο διχασμός στις ευρωπαϊκές κοινωνίες. Σε αρκετές εκθέσεις του, το Κέντρο Αριστείας Στρατηγικών Επικοινωνιών του ΝΑΤΟ στη Λετονία έχει αναδείξει τις πρακτικές που χρησιμοποιούνται και έχει επισημάνει τη συστηματική δουλειά που γίνεται στις χώρες στόχους.

Από το bullying στις Βαλτικές χώρες και τη Φινλανδία μέσω bots, μέχρι τους λογαριασμούς στο twitter υπέρ της απόσχισης της Καταλονίας και τα οργανωμένα δίκτυα που επέβαλαν μέσω fake news το μεταναστευτικό στην κορυφή της ατζέντας στην Ιταλία, ο σκοπός είναι ίδιος. Η αποσταθεροποίηση δυνάμεων που αντιστέκονται στη ρωσική αφήγηση. Με την εισβολή στην Ουκρανία να μαίνεται, φαίνεται πως βρίσκεται σε εξέλιξη μια προσπάθεια της Μόσχας για αντίποινα σε χώρες που αντιστάθηκαν στο ρωσικό σχεδιασμό. Κι’ ενώ το καλοκαίρι συνήθως δε γεννά ειδήσεις, περιληπτικά και μόνο, μέσα σε λίγες εβδομάδες: Κατέρρευσε ο Μπόρις Τζόνσον, επικεφαλής της χώρας με την πιο ισχυρή στήριξη στο Κίεβο. Έπεσε ο φιλοδυτικός συνασπισμός της Βουλγαρίας, που αγνόησε τις απειλές της Μόσχας. Έπεσε -λόγω αποχώρησης των κυβερνητικών εταίρων- η Κυβέρνηση Ντράγκι στην Ιταλία, όπου οι σχέσεις Μπερλουσκόνι-Σαλβίνι με το ρωσικό παράγοντα είναι διαχρονικές. Ξέσπασε στις Βρυξέλλες, έπειτα από διαρροές, σκάνδαλο για τις σχέσεις μιας μεγάλης πολυεθνικής με ευρωπαίους πολιτικούς και Επιτρόπους, το οποίο άγγιξε ακόμα και το Γάλλο Πρόεδρο Ε.Μακρόν. Η Σερβία κλιμάκωσε την κρίση στο Κόσοβο, με τις δύο πλευρές να βρίσκονται ξανά στα οδοφράγματα με αφορμή τις πινακίδες κυκλοφορίας!

Θα μπορούσε να ισχυριστεί κανείς, πως σε μια τόσο ευρεία περιφερειακή διένεξη, όπως αυτή που διεξάγεται στην ανατολική και τη νότια Ουκρανία, είναι αυτονόητο πως θα υπάρξουν αντίποινα. Κάθε μία από τις παραπάνω περιπτώσεις όμως κρύβει ένα συμβολισμό. Το Ηνωμένο Βασίλειο φιλοξενεί τεράστια ρωσικά κεφάλαια. Η Βουλγαρία διατηρούσε για δεκαετίες προνομιακή σχέση με τη Μόσχα, η Ιταλική κοινωνία έχει έντονα φιλορωσικά στοιχεία, η ύπαρξη του Κοσόβου φέρει την αμερικανική σφραγίδα, ενώ η υπονόμευση των ευρωπαϊκών θεσμών και ηγετών αποτελεί μια διαρκή πρακτική των ρωσικών ‘ενεργών μέτρων’ την τελευταία δεκαπενταετία. Κερασάκι, η στάση της Ελλάδας, που εσχάτως έχει εξοργίσει το Κρεμλίνο.

Ήταν αναμενόμενο πως η εντυπωσιακή συνοχή που επέδειξαν τα ευρωπαϊκά κράτη στο ζήτημα της ρωσικής εισβολής στην Ουκρανία, θα προκαλούσε αντίποινα, ειδικά στις χώρες που η Ρωσία είχε έντονη παρουσία. Αφενός μέσα από τη διαχείριση των τιμών του φυσικού αερίου και αφετέρου μέσα από την αποσταθεροποίηση, που είναι ικανό να επιφέρει ένα αποτελεσματικό δίκτυο πληροφοριών, όπως αυτό που η Μόσχα διαθέτει. Η μεγάλη πρόκληση ωστόσο, για όλες τις χώρες, παραμένει. Ισχυροί θεσμοί, που προσφέρουν θωράκιση και υπερβαίνουν τις εξαρτήσεις των προσώπων.

Ο χάρτης της Ευρώπης κουβαλάει πάνω του δυο αποτυπώματα: Της αμερικανικής ηγεμονίας και της κατάρρευσης της Σοβιετικής Ένωσης. Αυτό που δεν ομολογεί η όψη του είναι πως η χειραφέτηση των χωρών του τέως ανατολικού μπλοκ, συνεχίζει να αποτελεί μια μακρά διαδικασία, στην οποία η Δύση δεν ήταν πάντα συνεπής.
Ήταν 5 Δεκεμβρίου 1994, όταν η Ουκρανία συνυπέγραψε το Μνημόνιο της Βουδαπέστης, καταστρέφοντας το πυρηνικό της οπλοστάσιο με αντάλλαγμα εγγυήσεις για την εδαφική ακεραιότητα της χώρας από τις ΗΠΑ, το Ηνωμένο Βασίλειο και τη Ρωσία. Θα ήταν το ίδιο ευάλωτο το Κιέβο σήμερα, εάν συνέχιζε να διαθέτει μερικές δεκάδες πυρηνικές κεφαλές; Προφανώς, όχι.

Η Σοβιετική Ένωση, και μετέπειτα η Ρωσία ως διάδοχο κράτος, υπήρξε συνδιαμορφωτής της αρχιτεκτονικής ασφαλείας της Ευρώπης για περισσότερα από 70 χρόνια. Με την πτώση της όμως, η Δύση έπαψε να θεωρεί τη ρωσική ισχύ αντίστοιχη της σοβιετικής. Το γεγονός αυτό δημιούργησε εθνικιστική νοσταλγία σε κύκλους της Μόσχας, που επενδύοντας στο παρελθόν επιχειρούν να βελτιώσουν τη θέση τους στον κόσμο. Για δεκαετίες, η Ρωσία ακολουθεί ένα συνεπές μοτίβο: «Είναι θύμα» της δυτικής καταπίεσης, αλλά ταυτόχρονα και μια πανίσχυρη χώρα, που κανείς δε μπορεί να απειλήσει. Διαβάστε περισσότερα “Μας αφορά όλους.”

Με το πολιτικό τοπίο να αλλάζει ταχύτατα τα τελευταία χρόνια, ιδέες που κάποτε ήταν στο περιθώριο της πολιτικής σκέψης, έρχονται στο προσκήνιο και αποκτούν στρατηγική σημασία. Οι πρόσφατες συναντήσεις του Υπουργού Μετανάστευσης Ν.Μηταράκη σε Πακιστάν και Μπαγκλαντές, εντάσσονται σ’ αυτή τη κατηγορία. Μέχρι σήμερα η διαχείριση του μεταναστευτικού είναι ταυτισμένη με τα απόνερα του πολέμου στη Συρία και όσους επιχείρησαν να χρησιμοποιήσουν τον ανθρωπιστικό διάδρομο ικανοποιώντας την πολιτική τους ατζέντα. Διαβάστε περισσότερα “Μεταναστευτικές συμφωνίες.”

Είναι γνωστό πως στο πλαίσιο της ‘ψηφιακής κυριαρχίας’ η Ευρωπαϊκή Ένωση έχει ανακοινώσει την πρόθεση να ρυθμίσει τη σχέση της με τους μεγάλους τεχνολογικούς κολοσσούς. Μέρος της κατεύθυνσης αυτής, περιλαμβάνει και την πολιτική πρωτοβουλία ώστε τα ψηφιακά δεδομένα των Ευρωπαίων να φυλάσσονται σε data centres, εντός ευρωπαϊκών εδαφών και όχι στις ΗΠΑ ή αλλού. Σε μια αγορά που η πρόσβαση στις πλατφόρμες είναι δωρεάν, τα δεδομένα και η συμπεριφορά των χρηστών, αποτελούν το πραγματικό προϊόν. Κι’ αυτό τον κίνδυνο, η Ε.Ε προσπαθεί να απομειώσει. Διαβάστε περισσότερα “Υπάρχει ζωή meta.”

Το όνομα του Τζ.Πάιατ έγινε γνωστό στο ευρύ κοινό το 2014, όταν διέρρευσε μια συνομιλία του ως Πρέσβης των ΗΠΑ στην Ουκρανία με την τότε βοηθό Υφυπουργό Εξωτερικών για την Ευρώπη Β.Νούλαντ, σχετικά με την εσωτερική πολιτική κατάσταση στo Κίεβο. Αφού έγινε το πρόσωπο των ημερών, έμεινε στη θέση του έως το 2016, όπου το Σεπτέμβριο ορκίστηκε Πρέσβης στην Ελληνική Δημοκρατία. Σε μια περίοδο που -υπό τη διακυβέρνηση ΣΥΡΙΖΑ-ΑΝΕΛ- στην Ουάσινγκτον ανησυχούσαν για τη σταθερότητα της οικονομίας, την ενίσχυση των ρωσόφιλων δυνάμεων και την ικανότητα της Ελλάδας να παραμείνει στην Ευρωζώνη, επέλεξαν ένα μπαρουτοκαπνισμένο διπλωμάτη καριέρας για ένα παραδοσιακά δύσκολο πόστο. Διαβάστε περισσότερα “Στα παπούτσια των Ελλήνων.”

Η αποπομπή του Αρχηγού του Ναυτικού δεν κάτι συνηθισμένο στη Γερμανία. Ουδείς Γερμανός πιθανότητα θα γνώριζε και το όνομα του, εάν ο Kay-Achim Schönbach δεν εκστόμιζε σε τηλεοπτική εκπομπή μια ενοχλητική αλήθεια για την κρίση στα σύνορα Ουκρανίας – Ρωσίας. Σύμφωνα με το Γερμανό -τέως πια- ανώτατο αξιωματικό ο Πούτιν πρωτίστως σ’ αυτή την κρίση «αναζητά σεβασμό» και κατά τον ίδιο, «ίσως να τον αξίζει κιόλας». Εβδομήντα επτά χρόνια μετά τη Διάσκεψη της Γιάλτας, ο Ρώσος ηγέτης νιώθει τα τελευταία χρόνια την ανάγκη να προστατέψει τα σοβιετικά κεκτημένα. Η συνεχιζόμενη επέκταση των δυτικών θεσμών σε χώρες της πρώην σοβιετικής σφαίρας επιρροής, δημιουργεί διλήμματα ασφαλείας στη Μόσχα, η οποία (αναμενόμενα) αντιδρά. Αποτέλεσμα ήταν η επέμβαση στη Ν.Οσετία και την Κριμαία, ως απάντηση στις φιλοδοξίες της Γεωργίας και της Ουκρανίας να μπουν στο ΝΑΤΟ. Διαβάστε περισσότερα “Απαιτεί σεβασμό.”

Σύμφωνα με την Ευρ.Επιτροπή, 28 εκατ. πολίτες εργάζονται τα τελευταία χρόνια μέσα από ψηφιακές πλατφόρμες. Οδηγοί, διανομείς, προγραμματιστές, διερμηνείς, τεχνίτες, νταντάδες, φροντιστές συμπεριλαμβάνονται σε μια ευρεία λίστα επαγγελματιών, που πια βρίσκουν πελατεία και μέσω ψηφιακών εφαρμογών. Κατά την άποψη της Κομισιόν, περίπου 5,5 εκατ. εξ’ αυτών αντιμετωπίζονται με προβληματικό εργασιακά τρόπο. Με στόχο τη βελτίωση των συνθηκών εργασίας τους δημοσιεύθηκε στις 9 Δεκεμβρίου μια πρόταση Οδηγίας, με στόχο να ενσωματωθεί στο εθνικό δίκαιο, εντός δύο ετών. Η νομοθετική πρωτοβουλία ήρθε ως απάντηση σε μια σειρά από παραβιάσεις των εργασιακών δικαιωμάτων κατά τα πρώτα χρόνια λειτουργίας των ψηφιακών εφαρμογών, ωστόσο με το τοπίο να αλλάζει δυναμικά μοιάζει αφενός παρωχημένη και αφετέρου αδυνατεί να αντιμετωπίσει την πολυπλοκότητα της συγκεκριμένης αγοράς. Διαβάστε περισσότερα “Ευρωπαϊκή απορρύθμιση.”