Λίγα εικοσιτετράωρα πριν την ορκωμοσία του Τζο Μπάιντεν, οι Βρυξέλλες έστειλαν το πρώτο ηχηρό μήνυμα στη νέα ηγεσία της Ουάσιγκτον. Έπειτα από 35 γύρους διαβουλεύσεων ανακοίνωσαν την επί της αρχής συμφωνία για μια νέα εμπορική συμφωνία με το Πεκίνο. Παρά τις αντιδράσεις από ευρωβουλευτές, η συμφωνία ανακοινώθηκε. Ούτε καν η αμερικανική έκκληση του νέου Συμβούλου Ασφαλείας των ΗΠΑ για ολιγόμηνη καθυστέρηση με σκοπό τις διατλαντικές διαβουλεύσεις δεν έγινε δεκτή, με την υποσημείωση πως η Ε.Ε. κινείται στο πλαίσιο του δόγματος για στρατηγική αυτονομία.
Τα τελευταία χρόνια η Κίνα έχει βρεθεί στο στόχαστρο της διεθνούς κοινότητας για μια σειρά παραβιάσεις ανθρωπίνων δικαιωμάτων, αλλά και επειδή έχει αθετήσει εμπορικές συμφωνίες με εταίρους τους. Η μη συμμόρφωση με την εργατική νομοθεσία του Παγκόσμιου Οργανισμού Εμπορίου, η παραβίαση της αυτονομίας του Χονγκ Κονγκ, τα στρατόπεδα καταναγκαστικής εργασίας στην Ξινγιανγκ, οι κυρώσεις στην Αυστραλία και οι απειλές στην Ταιβάν, συνιστούν ένα παζλ μη συμβατό με τις ευρωπαϊκές αξίες. Η ανακοίνωση της συμφωνίας συνεπώς συνιστά από μόνη της μια διπλωματική νίκη για την Κίνα, αλλά όχι μόνο.
Εκμεταλλευόμενη το παράθυρο ευκαιρίας πριν την ανάληψη καθηκόντων από τη νέα αμερικανική ηγεσία, η Α.Μέρκελ με προσωπική της εμπλοκή στις διαπραγματεύσεις εξασφάλισε στη γερμανική αυτοκινητοβιομηχανία και το γαλλικό κλάδο υγείας, ευνοϊκούς όρους. Η Γερμανίδα Καγκελάριος, ιέρεια των φιλελεύθερων αξιών σε άλλα ζητήματα, φαίνεται πως εδώ λειτούργησε κυνικά. Προέταξε τα εμπορικά συμφέροντα και την προστασία των επενδύσεων στην αχανή κινεζική οικονομία, από τις πιέσεις στην Κίνα για περισσότερη δημοκρατία.
Στην κορύφωση τους, το 2016, οι κινεζικές άμεσες επενδύσεις στην ΕΕ έφτασαν τα 37.3 δισ. ευρώ. Την ίδια ώρα, οι ευρωπαϊκές επιχειρήσεις αντιμετώπιζαν σημαντικά εμπόδια στην είσοδο τους στην κινεζική αγορά, όπως η αναγκαστική σύμπραξη με κινεζικές εταιρίες, η απαγόρευση προσλήψεων στελεχών από το εξωτερικό και ο αθέμιτος ανταγωνισμός με τις κρατικά επιχορηγούμενες επιχειρήσεις του Πεκίνου. Με τη νέα συμφωνία μια σειρά από τέτοια εμπόδια διευθετούνται.
Όμως η Κίνα μειώνει ακόμα περισσότερο την απόσταση από τη Δύση. Όχι μόνο μεταφορικά, μέσα από τις επενδύσεις της σε υποδομές στην Αφρική και την Ανατολική Ευρώπη, αλλά και κυριολεκτικά. Η νέα σιδηροδρομική γραμμή που ενώνει την Κωνσταντινούπολη με την κεντρική επαρχία Ξιάν μειώνει το χρόνο μεταφοράς εμπορικού φορτίου από τον ένα μήνα στις 12 ημέρες. Ο «Σιδερένιος Δρόμος του Μεταξιού» μέσα από τα 11,483 χμ του θα επηρεάσει σημαντικά τις διμερείς εμπορικές σχέσεις, συνολικά σε 60 χώρες.
Αδιαμφισβήτητα η πανδημία έπληξε την εικόνα της Κίνας στον κόσμο. Η υπογραφή μιας συμφωνίας με την Ευρώπη, λίγες εβδομάδες πριν την ορκωμοσία του νέου Αμερικανού Προέδρου, όμως ήταν μια πολιτική επιλογή με συμβολισμούς. Από τη μία η Κίνα θυσιάζοντας μέρος του οικονομικού της προστατευτισμού έκανε ένα αποφασιστικό βήμα στον εμπορικό πόλεμο που έχει ανοίξει με τις ΗΠΑ και από την άλλη, η Ευρωπαϊκή Ένωση φρόντισε νωρίς νωρίς να δημιουργήσει στο Τζο Μπάιντεν τετελεσμένα. Η σοβαρή συζήτηση για την ποιότητα της Δημοκρατίας στην Κίνα και τα ανθρώπινα δικαιώματα βέβαια, παραπέμφθηκε στις ελληνικές καλένδες. Το δίλημμα του τίτλου συνεπώς, συνεχίζει να παραμένει ρητορικό.
*Το κείμενο δημοσιεύθηκε στην εφημερίδα Παραπολιτικά στις 23.01.2021